Mỗi dân tộc tại Tây Bắc đều có những nét văn hóa đặc sắc riêng. Trong bài viết dưới đây, Pao Quán sẽ chia sẻ tới các bạn một nét văn hóa nổi bật của người Tày – nhà sàn. Cùng tìm hiểu về phong tục dựng nhà sàn độc đáo của người Tày các bạn nhé!
Công tác chuẩn bị cho việc dựng nhà sàn
Nếu có dịp ghé thăm các bản của người Tày Tây Bắc, chắc chắn bạn sẽ vô cùng ấn tượng với các nếp nhà nơi đây. Sự độc đáo, phong tục tập quán của người Tày in sâu vào từng nếp lá, chiếc cột, thiết kế căn nhà. Đất và hướng được chọn lựa vô cùng kỹ lưỡng trước khi dựng nhà sàn. Việc này thường được nhờ cậy vào những thầy địa lý giỏi trong vùng. Thầy địa lý sẽ đi vòng quanh quả đồi hay trái núi nơi chủ nhà định dựng nhà sàn rồi cắm mốc.
Nhà sàn của người Tày được dựng ở sườn núi hoặc lưng đồi. Bởi, họ vốn quan niệm rằng ở trên cao sẽ thoáng mát, có tầm nhìn ra xa, tránh được lụt lội và vững chắc hơn. Hướng nhà thường được được nhìn ra suối. Chính vì thế, những căn nhà sàn cổ của người Tày Tây Bắc có địa thế hết sức đẹp, sơn thủy hữu tình!
Các vật liệu như gỗ, đá, lá cọ được đồng bào sử dụng để làm nhà. Việc chọn lựa nguyên vật liệu dựng nhà diễn ra trong thời gian dài, có khi một, hai năm mới xong. Những cây gỗ lâu năm, gỗ quý sẽ được chọn làm cột nhà. Đá được dùng làm đế cột là đá xanh vuông hoặc tròn để tránh mối mọt, tạo thế đẹp cho cột nhà. Lá cọ dùng để lợp nhà là loại lá to bản, mới chớm già để có sự dẻo dai chống lại nắng mưa.
Cách thức dựng nhà sàn của người Tày
Tiếp theo lễ cúng ma tổ sẽ diễn ra. Đây là thủ tục rất quan trọng của người Tày khi dựng nhà. Nếu là nhà cũ đã ở thì cúng ma tổ để xin phép dỡ nhà cũ, nhà nhỏ để dựng nhà to. Còn nếu nhà dựng trên nền đất mới thì cúng để xin phép thần linh, xin phép tổ tiên được thiết lập gia đình với căn nhà mới. Người đứng ra cúng lễ ma tổ là trưởng họ vào ngày dựng nhà sàn.
Đồ cúng gồm xôi gà, đèn dầu, rượu, trầu cau, muối, tiền vàng, ấm nước chè, thuốc lào, hương trầm và một chiếc nón. Nón được treo lên ngôi nhà tạm hoặc trên một cái cột dựng sẵn. Hương đốt cắm trên chiếc nón. Phía dưới là xôi gà, trầu cau, thuốc lào, chiếc đèn dầu, một chén hay một chai rượu cùng chén nước chè đã pha. Sau khi đã báo cáo ma tổ, trưởng họ sẽ tuyên bố bắt đầu dỡ nhà cũ và dựng nhà mới.
Hương đốt trên chiếc nón không được ngừng khói trong thời gian dựng nhà. Hương tắt, tức là mối liên hệ giữa người sống và người đã mất bị dập tắt. Ma tổ không chứng kiến được việc làm của con cháu thì coi như ngôi nhà không có linh hồn, không may mắn, gia đình sống không được yên ổn, hạnh phúc.
Đông đảo anh em con cháu trong dòng họ cùng súm lại cùng dựng nhà. Bởi người Tày quan niệm như thế mới khơi dậy được tinh thần đoàn kết, ngôi nhà sẽ nhận được nhiều may mắn. Xong việc, cả dòng họ cùng ngồi ăn cơm quanh bếp lửa để mừng nhà mới. Mâm cỗ dựng nhà gồm các món ăn ngon từ gà, lợn mán,..
Xem thêm: Các món ăn ngon từ thịt lợn mán
Phong tục dựng nhà sàn của người Tày được đúc kết và lưu truyền tự bao đời nay. Sự ấm cúng và nét nhân văn dựng nhà của đồng bào Tày đã làm cho cuộc sống nơi đây thêm thanh bình và giàu sắc màu văn hóa!
Tiếp tục theo dõi Pao Quán để cật nhập những thông tin mới nhất về ẩm thực Tây Bắc cũng như văn hóa nơi đây các bạn nhé!